De enorme overstromingen in de zuidelijke deelstaat Rio Grande do Sul, waar ook meer dan 80 inheemse dorpen mee geconfronteerd worden, eisen de nodige hulpmaatregelen. Tegelijk komen er vragen op als: hoe kan dit allemaal gebeuren en wat moet er wellicht veranderen?
Luis Ventura Fernández, algemeen secretaris van Cimi, het indianenpastoraat van Brazilië, zoekt een antwoord bij de grote veranderingen die de laatste 50 jaar plaatsvonden, vooral in het zuiden van Brazilië. M.n. op het gebied van de immer uitbreidende landbouw.
Zijn visie op de ontwikkeling van Brazilië kan ook voor Nederland en Europa relevant zijn. Hieronder delen van zijn bijdrage.
Klimaatcrisis is een gevolg van de destructieve acties van het kapitalisme
We moeten dringend erkennen dat de crisis niet alleen over het klimaat gaat, maar over dit kapitalistische model dat niet over verantwoordelijkheid wil praten en tegelijk de vernietiging blijft goedkeuren.
Brazilië volgt bevend van schrik op dit moment de tragedie van duizenden mensen die in de deelstaat Rio Grande do Sul alles zijn kwijtgeraakt door ongekende overstromingen, die met de ongebreidelde kracht van de natuur dromen, huizen, scholen en zelfs hele wijken en steden hebben weggevaagd. Afgelopen vrijdag (17 mei) hadden al 169 mensen het leven verloren en ging de zoektocht naar nog eens 44 mensen verder. Het lijkt of de hemel zonder enige pauze omlaag komt, zoals inheemse leider Davi Kopenawa zegt. En het geweld van het ongebreidelde water bestaat tegelijkertijd uit het gebrek aan water om te drinken en te leven.
De klimaatverandering wordt ons voorgesteld als onvermijdelijk en onbereikbaar. Wij zouden de aanvallen slechts kunnen ondergaan en onze dromen over het leven slechts kunnen aanpassen aan een situatie van een minder bewoonbare wereld. De klimaatverandering heeft echter concrete oorzaken en verantwoordelijkheden die moeten worden vastgesteld. Wat zich in een structurele en permanente crisis bevindt, is niet alleen het klimaat, maar ook het kapitalistische productiemodel zelf, dat elke dag de bronnen van het leven aanvalt en schendt: het land, het water, het bos, de lucht. En het klimaat.
Agribusiness, mijnbouw en ontbossing zijn slechts de nieuwe gezichten van hetzelfde koloniale proces van uitbuiting van lichamen, kennis, smaken en grondgebieden. Het kapitalisme is een model van accumulatie door verdrijving: het kan alleen accumuleren in de mate waarin het ploegt, onteigent en verdrijft. En om vooruit te komen heeft het een nalatige en samenzwerende staat nodig, die het kapitaal vrij houdt van elke verantwoordelijkheid en beperking op milieugebied, zodat het zijn gang kan gaan, verwoestend, op precies dezelfde manier als het water dat nu met geweld stroomt in Rio Grande do Sul.
In de afgelopen jaren is de milieubescherming systematisch afgebroken, ten gunste van een model van landexploitatie dat nu de gevolgen laat zien.
De agro-industrie neemt nu de helft van de oppervlakte van de deelstaat in beslag en rukt op over natuurlijke velden. De sojaproductie is vervijfvoudigd en dringt het Atlantische Woud binnen. Dit is het economische model van eigen-domsconcentratie en landvergiftiging. Het werd de samenleving gepresenteerd als economische vooruitgang, maar het heeft nooit bijgedragen aan het verminderen van sociale ongelijkheid, honger, conflicten en gebrek aan toegang tot
land.
De verantwoordelijken zeggen dat het nu niet het moment is om de schuldigen aan te wijzen, maar dat is precies wat we moeten doen. Op dit moment, terwijl we nog steeds geschokt zijn door de beelden van Rio Grande do Sul, circuleren er meer dan 25 wetsvoorstellen in het Nationale Congres die tot doel hebben om de milieubescherming te versoepelen, de oppervlakte van de natuurreservaten in het Amazonegebied te verkleinen, de bescherming van inheemse graslanden op te heffen, landroof te bevorderen en de afbakening van inheemse gebieden onhaalbaar te maken. Wat er ook gebeurt in Rio Grande do Sul, de parlementariërs die deze wetsvoorstellen hebben opgesteld en hun trawanten blijven arrogant en staan erop om rampen en vernietiging goed te keuren. Dit is de voortzetting van het immorele project van “de zwarte piet toespelen” op het leven van ieder van ons, op onze huizen en gebieden en op ons recht om te dromen van een hoopvolle toekomst.
Inheemse volken, die al lange tijd waarschuwen voor de tekenen en bewijzen van klimaatveranderingen, zijn vaak de belangrijkste slachtoffers. Zij zijn nu een van de belangrijkste actoren in de confrontatie met deze ineenstorting van het milieu en het aan de kaak stellen van de oorzaken ervan. Ongelooflijk genoeg worden ze daarom momenteel geconfronteerd met de grootste aanval op hun territoriale rechten en het beperken van de afbakening van inheems land.
Het is van essentieel belang dat de staat haar verantwoordelijkheden weer oppakt, dat de uitvoerende macht haar verplichtingen nakomt en ophoudt te onderhandelen over grondrechten met de economische macht en inzet op marktoplossingen om problemen op te lossen die de markt heeft gecreëerd; en dat het Nationaal Congres haar immorele offensief tegen het leven van traditionele volken en gemeenschappen en tegen het milieu staakt.
Er is dringend behoefte in ons land aan een terugkeer naar een ethisch perspectief en een sociale dialoog die ons in staat zal stellen om de charme van de politiek van het algemeen welzijn en sociale participatie opnieuw op te bouwen. We moeten onze krachten bundelen, wij allemaal, sociale organisaties, volksbewegingen, universiteiten, wetenschappelijke instellingen, kerken, de wereld van cultuur en kunst, gezondheid en onderwijs, om ‘basta’ te zeggen tegen een project dat ten dode is opgeschreven, tegen een roofzuchtig model, en om nieuwe mogelijkheden te weven, waaronder respect voor culturele diversiteit en de diversiteit van het leven in ons land, de mogelijkheid van duurzame steden, agrarische hervorming en gegarandeerde afbakening van inheems grondgebied.
Voor meer info:
www.indianen-in-brasil.nl
www.cimi.org.br
Actie watersnood ramp en hulp aan inheemse slachtoffers
De actie watersnood ramp en hulp aan inheemse slachtoffers waarbij Steungroep Indianen in Brasil zich heeft aangesloten gaat nog steeds door.
Financiële hulp vanuit Nederland kan via de Steungroep Indianen in Brasil.
Stuur uw bijdrage naar:
NL65 INGB 0004 3532 77
t.n.v. Stichting Steun aan CIMI,
Stutterstraat 9
6432 AK Hoensbroek
